Nguy cơ rủi ro cho nền kinh tế trở nên gia tăng

Việt Nam đang bước đầu kiểm soát được dịch bệnh khi số lượng vaccine được triển khai tại một số thành phố lớn đạt mức tương đối. Thủ tướng tại phiên họp Chính phủ thường kỳ tháng 8 vừa qua cũng đã yêu cầu các bộ, ngành địa phương cần chuẩn bị ngay các bước để phục hồi và phát triển kinh tế.

Nhadautu.vn đã có cuộc trao đổi với PGS-TS. Trần Đình Thiên, nguyên Viện trưởng Viện Kinh tế Việt Nam xung quanh nội dung này.

Theo ông đâu là yếu tố cần lưu tâm trong bối cảnh hiện giờ để thực hiện mục tiêu kép “vừa chống dịch vừa phát triển kinh tế”?

PGS-TS. Trần Đình Thiên: Điều đầu tiên cần phải thay đổi, đó là tư duy về dịch phải khác đi. Tư duy chống dịch không được xung đột với tư duy kinh tế thị trường. Tư duy kinh tế thị trường là phải “thông”, phải “mở”, phải cam đoan cho các luồng hàng hóa và luồng tiền tệ lưu thông.

Nếu mà “đóng” như hiện giờ siêu nguy hiểm cho nền kinh tế thị trường. bấy giờ, chúng ta Không chỉ “đóng” mà còn khiến gia tăng chi phí. Kiểu “đóng” hành chính hiện giờ làm chi phí tăng lên siêu nhiều, chi phí này là chi phí thời gian, khiến cho công ty mắc kẹt. Vì vậy khái niệm về dịch cần phải thay đổi.

Công tác sàng lọc cộng đồng nên xem lại, cần nghĩ đến việc sống chung với dịch. Với cách xét nghiệm như bấy giờ thì không có chi phí của dân nào chịu được. Chưa nói gì xa xôi, chỉ nói chuyện không phức tạp là sức mua xã hội trong bối cảnh thu nhập suy giảm, việc làm kém. Người dân khó có thể chịu được áp lực này.

Vậy theo ông, Chính phủ cần hành động như nào?

PGS-TS. Trần Đình Thiên: Để công ty phục hồi được, bên cạnh việc giảm chi phí theo cách cũ (giảm lãi suất, miễn giảm thuế…) vẫn nên duy trì, thì có lẽ cũng phải tính đến việc hỗ trợ Thêm nữa, bởi công ty giờ có thể nói là siêu yếu. tình trạng công ty theo một số cuộc điều tra khảo sát gần đây cho thấy tình hình siêu là bi đát. Việc hỗ trợ chi phí cho công ty Nhà nước cần phải tính thêm, tức là mọi doanh  nghiệp đều được hưởng phần hỗ trợ đấy.

Bên cạnh đó, cũng cần giãn áp lực tài chính ra, Nhưng theo cách nhìn “bao dung” hơn, nghĩa là việc nới lỏng cần phải kéo dài ra một khoảng thời gian nhất định sau dịch. Chứ không phải tuyên bố hết dịch, hay giãn cách xong, đạt miễn dịch cộng đồng lại thu hồi tất cả sự hỗ trợ. Khi đó áp lực tài chính đè nặng trở lại, công ty chưa kịp hồi tỉnh đã qua đời rồi.

Còn thời hạn hỗ trợ thêm được bao lâu thì thứ nhất tùy thuộc vào năng lực chịu đựng của bộ máy; thứ hai cần căn cứ vào thời điểm lúc nào tuyên bố kiểm soát được dịch theo nghĩa thông thường của thế giới; thứ ba là phải đo lường được sức khỏe của công ty. Khoảng thời gian hỗ trợ phải đủ để công ty có thể đứng dậy được.

Một vấn đề nữa cần lưu ý, đó là nền kinh tế thị trường lưu thông hàng hóa phải nhất quán toàn bộ nền kinh tế chứ không phải theo địa phương, không phải bị chia cắt theo lãnh thổ. trong khi đó hiện giờ ở nước ta, quyền lực hành chính đang chia cắt điều này. Chính phủ cần phải cam đoan nguyên tắc tối thiểu của kinh tế thị trường, luật lệ để lưu thông hàng hóa phải thống nhất quốc gia, chứ không phải mỗi nơi một kiểu. Cách tiếp cận kinh tế thị trường kể cả cấu trúc không gian hay cấu trúc tuyến mặt hàng cần phải được bảo đảm.

Ông có nhắc đến việc công ty đang siêu yếu, không thể phục hồi và phát triển kinh tế nếu không có một cộng đồng công ty khỏe mạnh. Ông có thể chia sẻ rõ hơn về điều này?

PGS-TS. Trần Đình Thiên: Chuyện công ty tiếp cận vốn hiện giờ có thể xem là chuyện sinh tử, Không chỉ của riêng công ty, mà an nguy cả nền kinh tế. công ty cần phải được tiếp “máu”, tức là vốn. hiện giờ, tình trạng kiệt quệ về vốn bắt đầu xuất hiện. Nếu bị đứt mạch lưu thông, đứt mạch tiền là “tắc tử” ngay. “Tắc tử” này sẽ ảnh hưởng đến hệ thống ngân hàng khiến cho nền kinh tế đứng trước rủi ro siêu cao. Vì vậy việc cần ưu tiên là phải cam đoan cho công ty tiếp cận vốn.

Nhưng vốn hiện giờ tiếp cận lại siêu khó vì công ty đang yếu, rủi ro siêu cao, nên ngân hàng siêu khó cho vay vốn. Nhiều công ty muốn đứng dậy Nhưng không có vốn, vì không đủ điều kiện vay, mà số lượng công ty kiểu này càng trở nên tăng thì phải có ngay những giải pháp để tháo dỡ. Nếu không nguy cơ rủi ro cho nền kinh tế sẽ gia tăng siêu nhanh.

Chính phủ cần lập một quỹ bảo đảm cho vay công ty, Nhà nước cần phải đứng ra. Như vậy, điều kiện cho vay có thể được nới lỏng ra và công ty sẽ có khả năng tiếp cận không khó khăn nguồn vốn hơn.

Nói đến việc phục hồi kinh tế, theo ông lĩnh vực nào sẽ có dư địa lớn nhất hồi phục lớn nhất?

PGS-TS. Trần Đình Thiên: Tôi luôn quan điểm sống chung với dịch trên nền tảng cam đoan an toàn. Việc tiêm vaccine hai mũi để làm gì, chính để những người tiêm rồi đạt một mức độ an toàn cao. Để phục hồi trước mắt có thể khoanh vùng ra từng vùng, từng khu vực, tức phục hồi về mặt không gian.

Ví dụ như tỉnh nào việc mở cửa đem đến hiệu quả cao, thì nên tập trung ưu tiên vaccine cho họ để mở cửa với thế giới, như Đà Nẵng, Nha Trang, Phú Quốc… Những khu vực này nên ưu tiên, không phải ưu tiên cho địa phương mà là ưu tiên cho những trung tâm mở cửa quốc gia để có thể hồi phục sớm.

Các chuỗi ngành cũng cần phải có sự phân tích lại về tình trạng công ty. Ngành nào có triển vọng phục hồi tốt? Trong ngành đấy bao công ty có khả năng phục hồi? Những công ty nào cần được cứu để chuỗi ngành không bị đứt gãy? điều này cần có sự phân tích cụ thể, không thể nói chung chung. Nếu chỉ nói chung chung thì các giải pháp siêu dễ bị lợi dụng thao túng chính sách nhằm kiếm lợi cho nhóm lợi ích.

Tóm lại, phải có sự tập trung ưu tiên, có chính sách dự báo về tọa độ không gian lẫn chuỗi ngành, chuỗi nghề và các tuyến công ty để chính sách có thể đi đúng và đi trúng mục tiêu, đối tượng.

Xin cám ơn ông!