Từng mệnh danh là cậu bé vàng của Toán học Việt Nam với 2 huy chương Olympic (một vàng, một bạc), giành học bổng toàn phần rồi tốt nghiệp Đại học Stanford (Mỹ), Hùng đang điều hành một startup công nghệ đang lên – chuyên cung cấp giải pháp quản trị và điều hành cho công ty, với mô hình dịch vụ SaaS (Software-as-a-Service). Đây là một dạng phần mềm chạy trên web có thể truy cập từ xa, tương tự như SalesForce (Mỹ).
Sau 3 năm phát triển, Base đã có khoảng 3.000 công ty đang xài dịch vụ hàng tháng và là giải pháp quản trị công ty phổ biến nhất ở Việt Nam theo lượng truy cập. Nhưng khi trả lời phỏng vấn, người đàn ông 33 tuổi, chưa từng đi làm thuê, Phạm Kim Hùng nhiều lần khẳng định: anh và các đồng đội chẳng có gì đặc biệt ngoài chuyện làm việc nhiều thời gian hơn các người bình thường.
Học ở Stanford (Mỹ) giúp ích gì cho Hùng khi trở về Việt Nam khởi nghiệp?
Khi sang Stanford, câu hỏi của mình là Stanford hay Hoa Kì có yêu cầu mình ở lại làm việc sau khi tốt nghiệp hay không. Đây là thứ vô cùng phổ biến vì nhiều quốc gia khác yêu cầu như vậy. Mình có học bổng toàn phần ở Stanford.
Khi nêu câu hỏi đó, giáo sư hướng dẫn mình là Rafe Mazzeo, Trưởng khoa Toán Đại học Stanford nói rằng: “Sau này, em đi đâu, làm gì cũng được miễn là em cảm giác tự hào về nó và xứng đáng với các gì Stanford trao cho em”.
Đấy là giây phút cho mình một sự đổi thay lớn về sau. Khi bản thân may mắn nhận được các thứ vô cùng giá trị một cách vô điều kiện, trong thâm tâm mình luôn mong muốn làm được điều gì để xứng đáng với điều đó.
Đó cũng là lý do mình quyết định trở về vì tin rằng Việt Nam có vô cùng nhiều bài toán giá trị để giải, như giáo dục, trí tuệ nhân tạo, thanh toán trực tuyến. Sau thì mình nhận ra bài toán phù hợp với mình nhất là giải pháp cho công ty. Dẫu vậy, đây là sự lựa chọn cá nhân và mình tin Việt Nam có vô cùng nhiều thứ để làm. Mỗi người đều có cơ hội để tạo ra giá trị cho xã hội bằng các phương pháp khác nhau.
Từng làm một số mặt hàng B2C (Business-to-customer), ở sao Hùng lại chuyển sang B2B (Business-to-business) khi khởi nghiệp một lần nữa với Base?
Khi làm startup, một thứ cốt lõi mà các bạn thường nói là product market fit – xây dựng được một mặt hàng phù hợp với thị trường. Nhưng, qua nhiều trải nghiệm và cả thất bại, mình tin rằng chỉ riêng product market fit là không đủ. Cần phải là founder – product – market fit vì mỗi cơ hội chỉ thực sự dành cho một nhóm vô cùng ít các startups dám đi cùng nó đến cùng.
Có các cơ hội tốt về thị trường Nhưng không bao giờ dành cho một team nào đó bởi phẩm chất, sở thích của team không phù hợp. Startup, về bản chất, có tỷ lệ thành công vô cùng thấp, Vì vậy không phải cơ hội nào mà các bạn nhìn thấy cũng dành cho mình.
ở sao Hùng lại đặt sự phù hợp với sở thích của các người sáng lập cao hơn việc xây dựng một mặt hàng phù hợp với thị trường khi làm Base?
Khi startup nên phổ biến ở Việt Nam, các bạn thường nhìn vô cùng nhiều cơ hội. Nhưng các cơ hội rõ ràng ai cũng nhìn thấy sẽ dành cho các startups có sẵn các lợi thế cạnh tranh đặc biệt và xuất phát điểm cao hơn. Quả thật thì ngay cả các quỹ cũng sẽ muốn đầu tư vào các startup như vậy. Nhưng đối với một startup không có các lợi thế đó, câu chuyện phụ thuộc vô cùng lớn vào việc bản thân các người sáng lập tin và kiên trì được đến đâu. Vì vậy sở thích của team và mặt hàng họ làm ra vô cùng cần gắn chặt với nhau.
Trước đây mình và các bạn trong team từng làm một mặt hàng B2C, BigTime. B2C là thứ đòi hỏi anh cần phải hiểu vô cùng rõ về khách hàng bởi trải nghiệm và đặc biệt là cảm xúc của họ vô cùng quan trọng với mặt hàng. B2B (Business to Business) thì lại khác. Với công ty, họ đưa ra quyết định dựa trên giá trị chứ không phải cảm xúc. Nó mang tính lý trí nhiều hơn. Đây là điều phù hợp nhất với team mình.
các giải pháp của Base cho quản trị công ty khác gì với mặt hàng tương tự của công ty khác?
Base khác với vô cùng nhiều mặt hàng khác cả ở Việt Nam và trên thế giới. Bọn mình muốn giúp công ty giải quyết bài toán một cách triệt để theo từng khía cạnh riêng của quản trị, từ các bài toán liên quan đến tuyển dụng, quản lý công việc, quản lý thông tin….
Base là một nền tảng công nghệ mở, giống như hệ điều hành như Windows hay iOS. ở trên đó, bất kỳ lúc nào Base cũng có thể phát triển thêm các mặt hàng mới để giải các bài toán sau đó của công ty. Điều này mang đến sự linh hoạt và chủ động cho các công ty vì nhiều bài toán đến một quy mô và hoàn cảnh nhất định công ty mới gặp phải.
ở sao Base chọn việc đi theo mô hình của SalesForce và áp dụng một giải pháp cho tất cả các công ty. trong khi đó, ở mảng giải pháp quản lý B2B hầu hết các công ty đều chọn cách “may đo” cho từng khách hàng?
Đó là cách mà thông thường các bạn vẫn nghĩ về các mặt hàng công nghệ cho công ty từ trước đến nay. Nhưng, cách làm ấy tạo ra nhiều vấn đề về sau, trong đó có việc không thể tiếp sau đó phát triển mặt hàng cho phù hợp với yêu cầu mới. Trong nhiều năm qua, thế giới đã đổi thay vô cùng nhiều, môi trường kinh doanh trở nên cạnh tranh, và SAAS đã trở thành một sự dịch chuyển không thể ngăn cản được. Thực tế đã chứng minh một điều: tất cả các thứ được tối ưu hóa riêng cho một công ty, đến một lúc nào đó sẽ đều sai.
Base đang phục vụ 3.000 công ty và tất cả các công ty đều xài các mặt hàng có cấu trúc giống nhau.
Phải làm sao để tạo ra được một giải pháp như thế?
Để tạo ra được một lời giải chung cho một vấn đề của tất cả các công ty lớn nhỏ, bọn mình phải luôn đứng dưới góc của khách hàng và đưa ra các lựa chọn chân thực. Phải hiểu khách hàng cần gì ngày nay và tương lai họ sẽ cần gì. lựa chọn phát triển cái gì luôn khó hơn là phát triển như thế nào.
Nhìn về bản chất, công ty có thể khác nhau Nhưng nhiều bài toán về vận hành giống hệt nhau. Chìa khóa là xác định rõ và chia nhỏ các bài toán đó một cách khoa học để tìm ra các lời giải chung. công ty khác nhau ở điểm họ sẽ quyết định kết nối các lời giải đó lại riêng theo các phương pháp khác nhau.
Thực tế, tất cả các mặt hàng Base đã và đang thành công đều được xài được nhất ngay trong chính Base. Khi phát triển mặt hàng, hiểu rõ về thứ mình làm là điều kiện cần. Điều kiện đủ là phải cảm nhận được nỗi đau của khách hàng, lúc đó mình mới có thể tạo ra được mặt hàng đủ tốt.
Trong công đoạn đầu, Hùng đã Phải làm sao để thuyết phục được các công ty đầu tiên xài mặt hàng của mình khi đó là các giải pháp chưa được kiểm chứng lại theo một triết lý vô cùng khác – một mặt hàng cho tất cả các công ty?
Khi mới bắt đầu, Base lựa chọn là giới thiệu và triển khai mặt hàng đầu tiên cho các công ty dẫn đầu trên thị trường. Họ là các người hiểu vô cùng rõ bài toán của mình và biết rõ nhất cần phải nâng cấp cái gì.
Hùng và team dựa vào điều gì mà tin rằng có thể thuyết phục các công ty lớn trên thị trường mua giải pháp của một startup như Base?
Bản thân startup phải hiểu vô cùng rõ cả điểm mạnh và điểm yếu của mình. Khi Base gặp các công ty lớn, họ đã đầu tư hàng triệu đô la cho hệ thống công nghệ và phải khẳng định họ là các người vô cùng có kinh nghiệm. Nhưng, trong một hệ thống quá lớn và cồng kềnh, sẽ luôn có các phần có thể cải thiện đáng kể.
Khi bạn nói rằng bạn có mặt hàng tốt hơn, sự tốt hơn ấy phải đủ rõ ràng và phải được nhìn thấy khi áp dụng. Điều may mắn là các công ty luôn biết cách đưa ra quyết định này dựa trên lý trí. mặt hàng thực sự tốt là điều kiện cần bắt buộc. Khó nhất lúc đầu là thuyết phục họ thử.
Vậy anh làm như thế nào để thuyết phục các khách hàng như ACB, VIB, Sacombank… chấp nhận thử?
ở thời điểm đó mình không chắc lý do. Có thể bọn mình đã may mắn. Về sau được nghe lại là họ cảm nhận được niềm đam mê vô cùng lớn và mạnh của cả team khi nói về mặt hàng của mình.
Với một startup mới bắt đầu, mọi thứ vô cùng chẳng không khó khăn vì chưa có các ví dụ thành công cụ thể. Có lẽ Do đó nên niềm tin phải đủ mạnh và hãy thể hiện niềm đam mê một cách tự nhiên và chân thành nhất.
Có doanh nhân nổi tiếng từng khuyên: Làm startup phải có các mẫu người khác nhau, người làm kỹ thuật, người lo bán hàng, người lo tài chính… Nhưng Base lại khởi nghiệp với khá nhiều các kỹ sư. Hùng và team đã Phải làm sao để băng qua công đoạn “phải sống sót”?
Nhiều người thường nghĩ công ty nào cũng cần một bộ máy vận hành hoàn chỉnh, và sáng lập viên có nhiều kinh nghiệm khác nhau. Nhưng theo mình, điều này chỉ cần sau một thời gian nhất định. Lúc đầu, sự gắn kết và niềm tin tuyệt đối trong tổ chức mới là điều cần nhất. các thứ khác đều có thể học được hoặc tuyển người về được.
Năm 2019, kết quả kinh doanh của Base ra sao?
Trong năm 2019, Base tăng trưởng doanh thu gấp 8 lần, nhân sự tăng gấp 3 lần và hiện có khoảng 240 người. Với số lượng 3.000 công ty đang xài dịch vụ theo mô hình SaaS (đăng ký theo mẫu thuê bao điện thoại -PV), ngay cả khi không làm gì thêm mà chỉ tập trung vào khách hàng hiện có, Base vẫn có một nguồn doanh thu ổn định.
Mình không phải người ưu thích mạo hiểm và mô hình của Base hướng đến sự tăng trưởng vững bền. Đó cũng là lý do ở sao khi các nhà đầu tư luôn nói nói rằng mô hình SAAS của Base vô cùng ngầu.
Vậy khi tiếp sau đó với vòng gọi vốn sau đó, mục tiêu của Base là gì?
Vấn đề của Base hiện nay không phải là câu chuyện sống còn nữa, mà là sẽ cố đi được đến đâu, phục vụ được bao nhiêu công ty, và có giữ được khát vọng như khi còn nhỏ hay không.
Với một công ty 10-20 người, vô cùng dễ để các bạn có chung tầm nhìn. Nhưng với công ty 200-300 người trở lên, Phải làm sao để các bạn cùng chia sẻ được tầm nhìn và khát vọng chung ấy lại là một bài toán vô cùng thách thức. công ty đi được đến đâu phục thuộc vào điều này.
Không chỉ thế, Phải làm sao để tăng doanh thu mà không tăng tuyến tính quy mô công ty là bài toán vô cùng khó. Đó là thứ mà Base đang phải đối mặt hiện nay. Mục tiêu trong vòng 2 năm nữa, khi công ty tròn 5 tuổi, mình hy vọng Base sẽ phục vụ được 20.000 – 30.000 công ty ở Việt Nam.
Sau vài lần khởi nghiệp, Base có thể coi là trạm dừng chân ổn định của Hùng chưa?
Khi một founder tự đặt câu hỏi đó cho bản thân có nghĩa là điều gì đó đang sai. Khi làm một thứ không phải là sứ mệnh cuộc đời mình, chúng ta sẽ luôn tìm kiếm và tự hỏi về một cơ hội nào đó thuận tiện hơn. Chính bản thân mình từng trải qua chuyện đấy rồi nên vô cùng hiểu.
Với Base thì chắc chắn là sự lựa chọn Cuối cùng của mình.
Trong số các startup công nghệ, Hùng thích ai nhất?
Có 2 nhân vật mình vô cùng thần tượng. Một là Peter Thiel. Ông ấy có quan điểm về startup vô cùng hay: “Startup phải làm một thứ mà tất cả người khác đều nghĩ là sai”. các thứ phổ biến, các bạn đều nhìn ra thì có lời giải rồi hoặc thành công sẽ dành cho các người đã có sẵn các lợi thế cạnh tranh đặc biệt. Khi đó, cơ hội đã mất rồi. Cơ hội chỉ dành lại cho người sẵn sàng làm các thứ khó mà ai cũng nghĩ là không nên làm.
Cách đây 3 năm, câu chuyện của Base là như thế. Không ai tin vào thứ bọn mình làm, Nhưng mình cũng không bận tâm.
Người thứ 2 mình thần tượng là Elon Musk. Anh ấy là người làm việc nhiều kinh khủng và giữ được đam mê trong thời gian vô cùng dài. Anh ấy thực sự giống với Iron Man trong đời thực.
Mình tin rằng, để thành công, dù nhiều hay ít, thì sự may mắn, cơ hội và phù hợp về con người là vô cùng cần Nhưng cần nhất vẫn chính là sự chăm chỉ và kiên trì. Nếu không chăm chỉ sẽ chẳng làm được gì cả. Chăm chỉ còn hơn là một đức tính, nó là chiến lược quan trọng nhất của thành công. Elon Musk là một điển hình của sự chăm chỉ.
Có nhiều thứ nếu không dồn hết tâm huyết để làm đến thì sẽ luôn thấy mình làm sai. Có nhiều thứ khác cần thời gian để học, để hiểu. Dành thời gian 12-16 tiếng mỗi ngày như Elon Musk để làm thứ gì đó liên tục trong khoảng 5-10 năm thực sự ngoài sức tưởng tượng. Muốn chăm được như thế phải có niềm tin khá mãnh liệt vào cái mình làm.
Với Base, các bạn trong founding team làm việc rất nhiều, xác định làm 12 tiếng/ngày từ khi thành lập và chưa biết khi nào sẽ dừng. Ngoài đam mê và niềm tin của mình vào mặt hàng, bọn mình tự nhận thấy không có gì đặc biệt hơn các công ty khác cả. Để tạo cho mình cơ hội thì chỉ có cách dành nhiều thời gian hơn các người khác mà thôi.
Nhiều người vẫn nói là các startup nên “bắt trend” sẽ dễ thành công hơn, chứ không phải đi ngược dòng như mẫu của Base. Hùng nghĩ gì về điều đó?
Góc nhìn của mình là các thứ hot theo trào lưu của thế giới vô cùng khó để làm cho các startup thông thường. Muốn làm các điều như vậy thì startup cần có các lợi thế vô cùng đặc biệt và thực sự không dành cho các startup chỉ bắt đầu bằng con số 0.
Mặc Nhưng, điều này đúng với các quỹ đầu tư. Họ kỳ vọng một mô hình thành công ở nước ngoài sẽ thành công ở Việt Nam, và sẽ tìm đội ngũ tốt nhất để hiện thực hóa mong muốn đó. Nhưng, đó là cách nhìn từ nhà đầu tư. Còn với các nhà sáng lập, tốt nhất chỉ nên để ý đến mặt hàng và khách hàng của mình, chứ không phải là mong muốn về các trào lưu thịnh hành của nhà đầu tư!
Một ngày bình thường của Hùng diễn ra như thế nào?
(Cười) Mình chỉ đến văn phòng làm việc và ở đó đến tối. Xây dựng các mặt hàng trên Base là niềm vui lớn nhất của mình. Mình nghĩ rằng startup cần tập trung vào công việc và không gì khác. Cố gắng mỗi ngày làm việc đủ 12 tiếng, trong nhiều năm nữa.
— Lấy từ Cafef —
